NOWE INSTRUMENTY:

Projekty zintegrowane (Integrated projects) to projekty, których głównym celem będzie wzmocnienie konkurencyjności Europy i pomoc w rozwiązywaniu podstawowych problemów społecznych poprzez uzyskiwanie konkretnych rezultatów w postaci nowej wiedzy. Projekty te mają być znacznie większe i ambitniejsze od dotychczasowych projektów badawczych a ich budżet przewidywany jest na kilka do kilkudziesięciu milionów euro. Minimalna liczba uczestników to 3 partnerów z trzech różnych krajów UE lub stowarzyszonych a przeciętny czas trwania projektu: 3-5 lat.

Przewiduje się kilka form integracji:

• Integracja pionowa obejmująca tzw. łańcuch wartości: od problemu poprzez kolejne fazy badawcze do zastosowania (transferu technologii)

• Integracja pozioma polegająca na łączeniu komponentów z różnych dyscyplin wokół jednego celu

• Integracja działań to integracja różnego rodzaju działań, takich jak: badania, demonstracja, adaptacja, rozpowszechnianie wyników, szkolenia, itp.

• Integracja sektorowa to integracja partnerów z różnych sektorów: prywatnego, państwowego, uczelni i przemysłu, w tym MŚP

• Integracja finansowa polegająca na mobilizacji różnych źródeł finansowania zarówno z sektora prywatnego jak i publicznych środków i programów (w tym: Europejski Bank Inwestycyjny, Eureka, itp.)

Wnioskodawcy mogą opracować projekt uwzględniając kilka rodzajów działań:

• Badania i działania innowacyjne obejmujące ochronę wartości intelektualnych, rozpowszechnianie wyników oraz analizy społeczno-ekonomiczne

• Działania demonstracyjne, których celem jest wykazanie wykonalności, korzyści lub przetestowanie technologii, które nie mogą być skomercjalizowane bezpośrednio

• Działania szkoleniowe, adresowane do naukowców, studentów, inżynierów czy potencjalnych użytkowników

• Zarządzanie, któremu ze względu na większy rozmach projektu poświęci się więcej uwagi i środków, przy czym zakłada się, że komponent ten będzie nie tylko zapewniał sprawną koordynacje działań i finansów ale również uwzględniał sprawy prawne, etyczne, dialog społeczny i problemy społeczno-ekonomiczne.

Działania powyższe finansowane będą w następujący sposób:

• Prace badawcze i innowacyjne 50%

• Prace demonstracyjne 35%

• Działania szkoleniowe i zarządzanie 100% (ale tylko kosztów bezpośrednich)

Uczestnicy którzy rozliczają się w oparciu o system kosztów dodatkowych (additional costs) otrzymają zwrot 100% tak obliczonych kosztów, bez względu na rodzaj działań.

Wraz z wprowadzeniem projektów zintegrowanych nastąpi znaczne uproszczenie i uelastycznienie zasad administracyjno-finansowych. Umożliwi to konsorcjum dokonywanie zmian w trakcie realizacji projektu. Nie będzie rozdzielania kosztów na poszczególne kategorie (a w konsekwencji problemów z przesuwaniem pieniędzy miedzy kategoriami). Umowa projektowa będzie określała maksymalna kwotę dofinansowania UE i w ramach tej kwoty konsorcjum będzie mogło samo decydować o podziale budżetu pomiędzy uczestników czy moduły. Dopuszcza się dokonywanie zmian w składzie konsorcjum poprzez wymienianie dotychczasowych uczestników lub angażowanie nowych, lecz bez zwiększania kwoty dofinansowania UE. Komisja Europejska będzie oprócz tego mogła ogłaszać dodatkowo konkursy na dołączanie się do projektów zintegrowanych przeznaczając dodatkowy budżet dla dodatkowych partnerów.

W zakresie rozliczeń nie przewiduje się szczegółowego rozplanowania zadań i funduszy na cały okres projektowy. Raz do roku konsorcjum będzie składało sprawozdanie merytoryczne i finansowe oraz przedkładało szczegółowy plan finansowy na następne 18 miesięcy. Nie będzie również obowiązku składania przez partnerów szczegółowych sprawozdań finansowych. Będą oni jedynie musieli przedłożyć zaświadczenie audytora zewnętrznego potwierdzające wysokość poniesionych kosztów, za koordynator będzie przedstawiał ogólne zestawienie i uzasadnienie kosztów. Każdy projekt przejdzie kilka kontroli w trakcie realizacji: finansową, techniczną, kontrolę przebiegu projektu wg planów oraz audyt technologiczny - związany z rozpowszechnianiem wyników.

W zakresie kryteriów i sposobów oceny przewiduje się dwustopniowy system ocen. W pierwszym etapie konsorcjum przedstawi anonimowo zarys projektu, w drugim za wnioskodawcy będą osobiście prezentowali plany przed panelem oceniającym.

Zaproponowano następujące kryteria oceny:

• zgodność z celami programu

• jakość ("doskonałość") naukowa i techniczna

• wartość dodana dla Wspólnoty, w tym mobilizacja zasobów, ambitność celów oraz spodziewany wpływ i wkład dla polityki wspólnotowej

• jakość planów wykorzystania lub rozpowszechniania rezultatów, potencjał promocji innowacji i zdolność do zarządzania własnością intelektualną

• zdolność do pomyślnej realizacji projektu w odniesieniu do zasobów, organizacji i kompetencji

Sieci doskonałości (Networks of Excellence) - projekty, których celem jest wzmocnienie i rozwój wspólnego potencjału naukowo-technologicznego przez zintegrowanie na poziomie europejskim potencjału badawczego istniejącego lub powstającego na poziomie międzynarodowym i regionalnym (tzw. przeciwdziałanie fragmentaryzacji sieci). Dotacje będą mogły być przeznaczane na adaptację działań badawczych partnerów, opracowywanie sposobów pracy wirtualnej, wymianę personelu, wspólne wykorzystywanie infrastruktury badawczej i wytworzonej wiedzy oraz szkolenie badaczy, informowanie o osiągnięciach, wsparcie zastosowań innowacji w sektorze MŚP. Podobnie jak projekty zintegrowane, sieci doskonałości również będą charakteryzowały się dynamika i elastycznością. Dzięki temu możliwe będzie dokonywanie zmian programu oraz składu sieci w trakcie realizacji. Czas trwania projektu przewidziany jest na minimum 5 lat. Finansowanie projektów ma być grantem integracyjnym, umożliwiającym scementowanie sieci, a następnie utrzymanie jej bez finansowania UE. Wysokość finansowania będzie uzależniona od ilości pracowników naukowych zaangażowanych w JPA i przewidywana jest na poziomie kilka milionów euro rocznie. Płatności przekazywane będą corocznie w formie zaliczki po przedstawieniu raportu i planu działania na najbliższe 18 miesięcy. Wypłata zaliczki uzależniona będzie od osiągnięcia zadawalających efektów integracyjnych.

Działania integracyjne

Projekt sieci doskonałości opiera się na stworzeniu "wspólnego programu działań" (Joint programme of activities JPA). Może on zawierać:

• Wspólne działania badawcze polegające na konkretnych wspólnie prowadzonych projektach badawczych, jak również koordynacji programów poszczególnych ośrodków oraz procesu specjalizacji i komplementarności partnerów

• Integracja zasobów - wspólne korzystanie z infrastruktury i sprzętu (budowa wspólnej platformy badawczej), opracowanie wspólnej strategii rozwoju infrastruktury (komplementarność), wzajemne staże, wymiany, programy szkoleniowe, wymiana personelu (relokacja całych zespołów wraz z wyposażeniem)

• Wspólne zarządzanie stworzenie wspólnej struktury organizacyjnej, wspólna polityka zarządzania wiedzą i prawami własności intelektualnej (patenty), współpraca zewnętrzna - "rozprzestrzenianie doskonałości", upowszechnianie wiedzy, podnoszenie świadomości i zrozumienia nauki w społeczeństwie, szkolenia, transfer technologii i rozpowszechnianie wyników.

Zarządzanie

Członkami sieci doskonałości mogą być różnego rodzaju instytucje: badawcze, przedsiębiorstwa (w tym MŚP), organizacje naukowo-techniczne oraz instytucje zapewniające zarządzanie wiedzą, rozpowszechnianie wyników i transfer technologii lub instytucje reprezentujące potencjalnych użytkowników (np. zrzeszenia przedsiębiorstw).

Ponieważ sieci doskonałości mają się charakteryzować ambitnymi celami i zapewniać osiągnięcie tzw. masy krytycznej można się spodziewać, że będą one angażować wiele jednostek. To oznacza, że zarządzanie stanie się kluczowym elementem projektu. Sieć musi zbudować wspólne struktury decyzyjne reprezentujące członków sieci, jak też zapewnić wyspecjalizowane działania dla komunikacji, polityki patentowej, promocji sieci czy transferu technologii.

Ocena wniosków

Podobnie jak w przypadku projektów zintegrowanych ewaluacja projektów może przebiegać w dwóch etapach. Proponowany zestaw kryteriów obejmuje takie pozycje jak:

• Zgodność z celami i priorytetami 6PR

• Naukowa i technologiczna jakość (doskonałość) sieci, JPA oraz partnerów

• Europejska wartość dodana, w tym masa krytyczna zmobilizowanych zasobów naukowych, spodziewany wkład do polityki europejskiej, zakres integracji i potencjału oddziaływania sieci na zewnątrz, perspektywy długofalowej współpracy sieci po zakończeniu grantu

• Plany wykorzystania lub rozpowszechniania wyników potencjał promocji innowacyjności i zdolności zarządzania własnością intelektualną

• Zdolność do sprawnego realizowania działań sieci w zakresie zasobów, kompetencji i umiejętności organizacyjnych

"Artykuł 169" (Article 169)

Określenie Art.169 nawiązuje do nigdy niewykorzystywanego zapisu traktatu amsterdamskiego, który pozwala Wspólnocie Europejskiej na uczestnictwo w programach badawczych podejmowanych wspólnie przez kilka krajów europejskich (UE i kandydujących). Nie jest to jednak do końca nowy instrument ponieważ był on już dostępny w poprzednich programach ramowych. Do tej pory jednak nie skorzystano z niego. Choć idea koordynacji i wzajemnego otwarcia programów krajowych wydaje się bardzo atrakcyjna, na obecnym etapie nie wiadomo jednak dokładnie jak wykorzystanie tego instrumentu będzie wyglądać w praktyce. Wiadomo jedynie, że przeznaczono na ten cel określony budżet i wyznaczono ogólne priorytety tematyczne - zdrowie, biotechnologia, środowisko i energia.

STARE INSTRUMENTY:

Ze względu na spodziewane trudności w uczestnictwie w nowych projektach 6PR przez jednostki mniej doświadczone, zwłaszcza małe i średnie przedsiębiorstwa oraz przedstawicieli krajów kandydujących Parlament Europejski wprowadził termin stairway of excellence (schody do doskonałości). Termin ten oznacza przejściowe utrzymanie niektórych instrumentów istniejących w poprzednich programach ramowych celem zapewnienia łagodnego przejścia z tradycyjnych do nowych instrumentów. Schody do doskonałości obejmują:

Ukierunkowane projekty badawcze (Specific targeted research projects) projekty charakteryzujące się ograniczoną ambicją i zakresem, oparte na piątkowych projektach badawczych i demonstracyjnych typu shared-costs

Akcje koordynujące (Coordination actions) - odpowiednik sieci tematycznych i tzw. concerted actions z 5PR, również o ograniczonych ambicjach i zakresie.

Oprócz projektów wymienionych powyżej w pozostałych częściach programu stosowane będą instrumenty specyficzne dla poszczególnych podprogramów:

Działania wspierające (Specific support actions) odpowiednik funkcjonujących w 5PR tzw. "accompanying measures. Granty te przeznaczone są na finansowanie takich akcji jak: konferencje, seminaria, prace studialne i analizy, grupy ekspertów, wsparcie działań dodatkowych, upowszechnianie, działania informacyjne i komunikacja

Projekty specyficzne dla małych i średnich przedsiębiorstw

Projekty współpracy badawczej (Co-operative research) - zmodyfikowane projekty CRAFT, prowadzone dla MŚP przez centra naukowe albo przez przedsiębiorstwa hi-tech we współpracy z jednostkami naukowymi

Badania zespołowe ("Collective research") - prowadzone przez centra naukowe dla stowarzyszeń lub grup przedsiębiorstw reprezentujące całe sektory przemysłu, w których dominują MŚP

Akcje stypendialne i wyjazdowe - stypendia, sieci szkoleniowe itp.

Inicjatywy usprawniania i udostępniania infrastruktur badawczych - sieci współpracy, infrastruktur, granty na udostępnianie naukowcom z zagranicy, badania dla koordynacji i poprawy infrastruktur

Inne działania - nagrody, wsparcie inicjatyw organizacji europejskich i inne.